Quá cảnh hàng hóa là gì? Các quy định về vận chuyển hàng

Quá cảnh hàng hóa là gì và khác gì với hành khách quá cảnh sẽ được Hộ Chiếu Nhanh chia sẻ trong bài viết lần này. Hẳn bạn từng nghe về định nghĩa quá cảnh và từng trở thành hành khách quá cảnh trên chuyến bay dài nào đó, nhưng không phải ai cũng nắm rõ các vấn đề liên quan đến quá cảnh hàng hóa là gì. 

Quá cảnh hàng hóa là gì?

Theo quy định của Điều 241 Luật Thương mại 2005, việc quá cảnh hàng hóa đề cập đến việc chuyển giao hàng hóa của các tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài qua lãnh thổ Việt Nam, bao gồm cả các hoạt động như trung chuyển, chuyển tải, lưu kho, chia tách lô hàng, thay đổi phương thức vận tải và các công việc khác trong quá trình quá cảnh.

Quy định về cho phép quá cảnh hàng hóa

Theo quy định của Điều 44 Luật Quản lý ngoại thương 2017, việc cho phép quá cảnh hàng hóa liên quan đến sự phối hợp giữa Bộ Công Thương, Bộ Công an và Bộ Quốc phòng để xem xét và quyết định về việc quá cảnh các loại hàng hóa như vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, và công cụ hỗ trợ. 

Các trường hợp khác như hàng hóa cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu, tạm ngừng xuất khẩu, tạm ngừng nhập khẩu, và hàng hóa cấm kinh doanh cũng được quản lý và cấp phép quá cảnh bởi Bộ trưởng Bộ Công Thương theo quy định của pháp luật. 

Ngoài ra, các hàng hóa không thuộc vào các trường hợp trên sẽ được quá cảnh qua lãnh thổ Việt Nam và thực hiện thủ tục hải quan tại cửa khẩu nhập và xuất theo quy định của pháp luật hải quan.

Nguyên tắc quản lý hoạt động quá cảnh hàng hóa

Nguyên tắc quản lý hoạt động quá cảnh hàng hóa theo Điều 45 Luật Quản lý ngoại thương 2017 có các quy định sau:

• Hàng hóa xuất khẩu phải là toàn bộ hàng hóa đã nhập khẩu.
• Việc tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài thực hiện dịch vụ quá cảnh hàng hóa hoặc tự thực hiện quá cảnh hàng hóa qua Việt Nam phải tuân thủ quy định của pháp luật về thương mại và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
• Quá cảnh hàng hóa bằng đường hàng không phải tuân thủ quy định của điều ước quốc tế về hàng không.
• Hàng hóa quá cảnh tại Việt Nam phải được giám sát bởi cơ quan hải quan và thực hiện theo quy định của cửa khẩu.
• Hàng hóa quá cảnh khi tiêu thụ nội địa phải tuân thủ quy định về quản lý xuất nhập khẩu của Luật Quản lý ngoại thương 2017 và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

Cửa khẩu và tuyến đường quá cảnh hàng hóa

Theo quy định của Điều 46 Luật Quản lý ngoại thương 2017, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải quy định về tuyến đường cho phép vận chuyển hàng hóa qua cửa khẩu và tuyến đường quá cảnh trên lãnh thổ Việt Nam. 

Theo đó, hàng hóa chỉ được phép quá cảnh qua các cửa khẩu quốc tế và theo những tuyến đường đã được quy định. Trong quá trình quá cảnh, việc thay đổi tuyến đường vận chuyển hàng hóa phải được sự cho phép của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải.

Thời gian quá cảnh hàng hóa

Theo quy định của Điều 47 Luật Quản lý ngoại thương 2017, thời gian quá cảnh hàng hóa được quy định như sau:

• Thời gian tối đa cho phép quá cảnh hàng hóa tại Việt Nam là 30 ngày kể từ khi hoàn thành thủ tục hải quan tại cửa khẩu nhập, trừ khi có các trường hợp được gia hạn thời gian quá cảnh hoặc khi hàng hóa được lưu kho hoặc gặp sự cố hư hỏng trong quá trình quá cảnh.
• Trong trường hợp hàng hóa cần thêm thời gian để lưu kho hoặc khắc phục hư hỏng, thì thời gian quá cảnh sẽ được gia hạn tương ứng và phải được cơ quan hải quan chấp thuận.
• Gia hạn thời gian quá cảnh đối với các trường hợp cụ thể phải được sự cho phép của Bộ trưởng Bộ Công Thương.
• Trong quá trình lưu kho và khắc phục sự cố, hàng hóa và phương tiện vận tải vẫn phải tuân thủ sự giám sát của cơ quan hải quan.

Tổng hợp những hàng hóa thường quá cảnh

Trong quá trình quá cảnh hàng hóa tại Việt Nam, các mặt hàng thường bao gồm:

• Hàng hóa nhập khẩu từ các chủ hàng khác nhau được vận chuyển đến điểm kiểm hàng nội địa bởi cùng một đơn vị vận tải.
• Hàng hóa tạm nhập để tham gia các hội chợ, triển lãm sau khi đã được vận chuyển từ cửa khẩu nhập vào địa điểm tổ chức hội chợ, triển lãm. Các mặt hàng này sau khi tham gia sự kiện sẽ được chuyển từ cửa khẩu tổ chức ra cửa khẩu xuất.
• Thiết bị, máy móc, vật tư nhập khẩu để phục vụ cho việc xây dựng nhà máy, công trình.
• Nguyên liệu, vật tư, linh kiện và phụ tùng sản xuất được nhập khẩu để phục vụ cho hoạt động sản xuất tại các nhà máy và cơ sở sản xuất khác nhau.

Hàng hóa nào không được quá cảnh vào Việt Nam

Theo quy định về hàng hóa quá cảnh, việc vận chuyển hàng hóa của tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài qua lãnh thổ Việt Nam được điều chỉnh chặt chẽ. Có những loại hàng hóa không được phép quá cảnh như vũ khí, đạn dược, vật liệu nổ và các loại hàng hóa nguy hiểm. Đối với các loại hàng hóa này, cần có sự phê duyệt từ Thủ tướng Chính phủ hoặc Bộ trưởng Bộ Công thương tùy theo loại hàng hóa. 

Quá trình quá cảnh hàng hóa được giải quyết tại Chi cục Hải quan cửa khẩu, và việc quá cảnh chỉ được thực hiện sau khi có sự phê duyệt từ Thủ tướng Chính phủ đối với hàng hóa nguy hiểm. Vận chuyển hàng hóa có độ nguy hiểm cao cần tuân thủ quy định của pháp luật Việt Nam về vận chuyển hàng nguy hiểm và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Đối với hàng hóa thuộc danh mục cấm kinh doanh, cấm xuất khẩu, tạm ngừng xuất khẩu, cấm nhập khẩu, tạm ngừng nhập khẩu, việc quá cảnh chỉ được thực hiện sau khi được Bộ Công Thương cho phép. Trong trường hợp có các điều ước quốc tế có quy định khác mà Việt Nam là thành viên, thì áp dụng quy định của điều ước đó.

Khi xuất khẩu hàng hóa qua cảnh, hàng hóa và phương tiện vận chuyển phải là toàn bộ hàng hóa đã nhập khẩu và phương tiện vận chuyển đã nhập cảnh vào lãnh thổ Việt Nam để đảm bảo tính toàn vẹn và minh bạch trong quá trình quá cảnh.

Quyền quá cảnh hàng hóa trong thương mại

Quyền quá cảnh hàng hóa trong lĩnh vực thương mại được quy định tại Điều 242 Luật Thương mại năm 2005 cho biết tất cả hàng hóa thuộc sở hữu của tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài đều được phép quá cảnh qua lãnh thổ Việt Nam và phải tuân thủ thủ tục hải quan tại cửa khẩu nhập và xuất theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp đặc biệt như:

• Hàng hóa nguy hiểm như vũ khí, đạn dược, vật liệu nổ, chỉ được quá cảnh sau khi có sự cho phép từ Thủ tướng Chính phủ;
• Hàng hóa thuộc danh mục cấm kinh doanh, cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu chỉ được quá cảnh khi có sự cho phép từ Bộ trưởng Bộ Thương mại.

Ngoài ra, khi xuất khẩu hàng hóa qua cảnh, phương tiện vận tải chở hàng và hàng hóa phải đúng là toàn bộ hàng đã nhập khẩu và phương tiện đã nhập cảnh vào lãnh thổ Việt Nam. Tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài muốn quá cảnh hàng hóa qua Việt Nam phải thuê thương nhân Việt Nam kinh doanh dịch vụ quá cảnh, trừ khi có quy định khác tại khoản 4.

Việc tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài tự thực hiện quá cảnh hàng hóa qua Việt Nam hoặc thuê thương nhân nước ngoài thực hiện phải tuân thủ quy định của pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên về xuất cảnh, nhập cảnh và giao thông vận tải.

Quyền và nghĩa vụ của bên cung ứng dịch vụ quá cảnh hàng hóa là gì

Quyền và nghĩa vụ của bên cung ứng dịch vụ quá cảnh hàng hóa được quy định tại Điều 253 của Luật Thương mại 2005.

Bên cung ứng dịch vụ quá cảnh có các quyền sau:

• Yêu cầu bên thuê dịch vụ quá cảnh đưa hàng hóa đến cửa khẩu nhập của Việt Nam đúng thời gian đã thỏa thuận;
• Yêu cầu bên thuê cung cấp thông tin và chứng từ cần thiết về hàng hóa;
• Yêu cầu bên thuê cung cấp chứng từ để thực hiện thủ tục nhập khẩu và xuất khẩu;
• Nhận thù lao và các chi phí hợp lý khác.

Nghĩa vụ của bên cung ứng dịch vụ quá cảnh bao gồm:

• Tiếp nhận hàng hóa tại cửa khẩu nhập đúng thời gian đã thỏa thuận;
• Thực hiện thủ tục nhập khẩu và xuất khẩu hàng hóa;
• Chịu trách nhiệm đối với hàng hóa quá cảnh trong thời gian tại lãnh thổ Việt Nam;
• Hạn chế tổn thất, hư hỏng cho hàng hóa quá cảnh;
• Nộp phí, lệ phí và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật;
• Hợp tác với cơ quan nhà nước để giải quyết các vấn đề liên quan đến hàng hóa quá cảnh.

Lưu ý quan trọng khi quá cảnh hàng hóa

Trong quá trình quá cảnh hàng hóa, bạn cần lưu ý một số điều dưới đây để đảm bảo thủ tục diễn ra thuận lợi.

• Việc thực hiện thủ tục hải quan cho các loại hàng hóa quá cảnh được tiến hành tại trụ sở Hải Quan cửa khẩu nhập cảnh đầu tiên và cửa khẩu xuất cảnh cuối cùng. 
• Đối với hàng hóa quá cảnh cần lưu kho ngoài khu vực cửa khẩu hoặc đi qua đất liền, phải có sự xin phép từ Bộ trưởng Thương mại.
• Hàng hóa quá cảnh chỉ được đi qua cửa khẩu quốc tế và phải tuân thủ các tuyến đường đã được quy định. 
• Trong quá trình vận chuyển hàng hóa quá cảnh, cần phải có các giấy tờ như văn bản cho phép chủ hàng nước ngoài quá cảnh tại Việt Nam từ Bộ thương nghiệp, giấy đăng ký kinh doanh dịch vụ vận chuyển hàng hóa quá cảnh, và bản sao hợp đồng về dịch vụ vận chuyển hàng hóa.

Khác biệt giữa hàng quá cảnh và hàng trung chuyển

Trung chuyển, hay Transshipment, là quá trình chuyển hàng từ một phương tiện vận chuyển hoặc hình thức vận chuyển sang một phương tiện hoặc hình thức khác khi di chuyển hàng hóa từ điểm xuất phát đến điểm đích cuối cùng.

Quá cảnh đề cập đến việc đi qua một hoặc nhiều quốc gia để đến một quốc gia thứ ba mà không cần kiểm tra con người, hàng hóa. Điều này được quy định trong Hiệp ước Baccelone năm 1921 về tự do quá cảnh, áp dụng cho con người, hàng hóa và phương tiện.

Sự khác biệt giữa trung chuyển (Transshipment) và quá cảnh hàng hóa (Cargo in transit) là khi trung chuyển là việc chuyển hàng hóa từ một phương tiện sang phương tiện khác, thì quá cảnh là quá trình vận chuyển hàng hóa qua lãnh thổ của một quốc gia khác.

Một số câu hỏi liên quan quá cảnh hàng hóa là gì

Bên cạnh kiến thức quá cảnh hàng hóa là gì, mọi người còn quan tâm đến các vấn đề khác. Dưới đây là những câu hỏi thường gặp liên quan đến quá cảnh hàng hóa là gì mà bạn có thể tham khảo cho thắc mắc của bản thân.

Kết luận

Hiểu rõ về khái niệm quá cảnh hàng hòa là gì sẽ giúp bạn biết quy trình này đóng vai trò quan trọng như thế nào trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu. Điều này không chỉ giúp bạn vượt qua các cửa khẩu một cách dễ dàng mà còn đảm bảo an toàn cho hàng hóa, ngăn chặn tình trạng mất mát trong quá trình vận chuyển. Hi vọng những chia sẻ trên của Hộ Chiếu Nhanh sẽ hữu ích đối với bạn trong thủ tục xin quá cảnh hàng hóa.